Araştırmacılar ve uzmanlar tek bir ortam tarifte buluşamasa da mükemmeliyetçilik, genel olarak kişinin kendisi için çok yüksek beklentiler koyması ve bu beklentilere ulaşma konusunda hayli tasa duyması, münasebetiyle bunlarla ilgili kendine çok eleştirel yaklaşması durumunu tabir eder.

Mükemmeliyetçilik bir bakıma “kusursuzluğu arama” olarak da tanımlanır. Bu üslup bir mükkemmeli arama içinde olan şahıslar çoklukla başarısızlığa çok derecede odaklanır, muvaffakiyetlerini görmezden gelme eğilimde olur, yanlışlarına olduğundan daha büyük mana yükler ve kendi ile ilgili olumsuz hisler besler.

“ÖTELENEN MİSYONLAR MUTSUZLUK HİSSİ OLUŞTURUYOR”

Son olarak, bahse ait açıklamalarda bulunan Uzman Klinik Psikolog Nida Bal, bireyin toplumsal bağlantılarını, iş yaşantısını, akademik hayatını hayli etkileyen mükemmeliyetçiliğe yönelik bilgi vererek tekliflerde bulundu.

Mükemmeliyetçi yapının birçok psikopatolojik bozukluğa yer oluşturduğuna değinen Bal, bireyde oluşan yetersizlik duygusu ile gelen tatminsizlik hissinin, hayat fonksiyonelliğini önemli halde bozduğunu, ötelenen vazifelerin yetersizlik ve mutsuzluk hissi oluşturduğunu söyleyerek mükemmeliyetçi niyet modellerini şöyle sıraladı:

“Ya daima ya hiç fikir modeli, tam olmayacaksa hiç olmasın güdüsü ile sorumlulukları daima öteleme isteği, üst üstte denetim etme isteği, kişinin kendi dış görünüşü ile fazla ilgilenmesi, kusurlu hissetmesi, teşebbüste bulunma konusunda zorlanma, eksik olacağı güdüsü ile geri çekilme, o an yapıldığında eksik kalacak şeyleri öteleme, yetersizlik ve mutsuzluk hissi.”

“MÜKEMMELİYETÇİLİĞİ TETİKLEYEN ETKENLER KİŞİNİN ŞEMALARINDA SAKLIDIR”

Uzm. Klinik Psikolog Nida Bal, “Mükemmeliyetçi yapıyı tetikleyen ya da oluşturan etkenler ise kişinin şemalarında gizlidir. Olaylar karşısında zihnimize gelen birinci otomatik fikir şemalarımızdan oluşur. Çocukluk devrimizde bizi yetiştiren şahıslar, akran bağlarımız, öğretmenlerimiz elhasıl o devrimizin çevresel faktörleri yazılım kodlaması üzere fikir yapılarımızın temellerini atıyor. İleriki ömrümüzde fark etmeden bu niyet kalıplarımız ile olaylara karşı hislerimizi besliyoruz ve bu hislerimiz davranışlarımıza dönüşüyor. Kişinin şemalarını keşfettiği vakit kanılarının farkındalığı ile davranışlarını da yönetebilir” diye konuştu.

“OLUMSUZ KANILAR KISIR DÖNGÜYE SEBEP OLUYOR”

Bilişsel (Kognitif) Davranışçı Terapi ekolüne nazaran, niyetlerimiz, his ve davranışlarımızla irtibatlı olduğuna değinen Bal, “Olumsuz niyetler ve hisler bizlerin kısır döngüye girmesine sebep olur. Mükemmeliyetçi niyet kalıbı hayat fonksiyonelliğini olumsuz istikamette bozuyor. Özcesi gündelik ömrümüzde yaşadığımız olayın kendisi değil, olayı algılama ve yorumlama biçimimiz hislerimizi ve reaksiyonlarımızı belirler. Mükemmeliyetçi yapı kişinin hayat fonksiyonelliğini bozuyor ise kesinlikle bu bahiste takviye alması gerekir. Onay arayıcılık, kusurluluk, yüksek standartlar, başarısızlık üzere hangisinin bireyde mükemmeliyetçi yapıyı tetiklediğinin tespiti sağlanır. Kişi, terapiden aldığı farkındalık, terapistinin yönergeleri ve davranışsal teknikleri ile mükemmeliyetçiliğin zararlarından kendini soyutlayabilir” sözlerini kullandı.

Cumhuriyet