Türkiye, Avrupa Birliği’nin (AB) 21 Mart gecesi onaylayarak kamuoyuna duyurduğu “Güvenlik ve Savunma için Stratejik Pusula” metnine reaksiyon gösterdi. Türkiye, metinde Doğu Akdeniz ile ilgili uyuşmazlığa Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum İdaresi bakış açısıyla değinilmesine, Türkiye’nin NATO üyesi olmasına rağmen güvenlik işbirliğinin sığ bir yaklaşımla ele alınmasına ve Türkiye’nin tam üye adayı değil de ortak olarak bahsedilmesine karşı çıktı.
BBC Türkçe‘de yer alan bir haberde, AB’nin kendi öz kaynaklarıyla Avrupa‘nın güvenliğini nasıl daha iyi sağlayabileceğini somutlaştıran bir doküman özelliği taşıyan Stratejik Pusula‘da Türkiye’nin metinde eleştirdiği sözleri derlendi.
DOĞU AKDENİZ
47 sayfalık Stratejik Pusula‘da iki yerde Türkiye’den bahsediliyor. Birincisi “Stratejik Çevremiz” başlıklı kısmın Doğu Akdeniz ile ilgili kısmında. Dokümanda, bilhassa 2019 ve 2020 yıllarında Doğu Akdeniz’de yaşanan deniz yetkilendirme alanlarına ait tansiyonun olduğu üzere kaldığını; bunun da AB üye ülkelerin egemenlik haklarına dönük provokatif ve tek taraflı hareketlerden kaynaklandığı belirtiliyor.
Türk Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada kelam konusu metnin Doğu Akdeniz kısmının “Yunanistan ve Kıbrıs tarafından AB’ye dikte ettirildiği” görüşü tabir edilirken pusulanın bu haliyle “uluslararası hukuka, teamüle ve hatta AB’nin kendi müktesebatına ters ve gerçeklikten kopuk olduğu” kaydedildi.
Açıklamanın devamında, “Bu anlayışla yanlışsız istikameti göstermekten şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belgeyi ‘stratejik’ olarak görebilmek de güçtür. Bu evrakın AB’yi Doğu Akdeniz’de, tahlillerin değil, sıkıntıların modülü yapacağı ve yanlışsız stratejilere taşımayacağı aşikardır” değerlendirmesi yapıldı.
TÜRKİYE’YE İKİNCİ REFERANS: ORTAKLARLA İLGİ
Türkiye’nin metinde ikinci kere isminin geçtiği kısım, “Ortaklarla Kurulacak İşbirliği” kısmında yer alıyor.
Metnin bu kısmında, “CSDP (Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası) misyon ve operasyonlarına katkıda bulunan Türkiye ile ortak çıkar alanlarında işbirliği yapmaya devam edeceğiz. Karşılıklı fayda sağlayan bir paydaşlık geliştirmeye bağlıyız lakin bu, Türkiye’nin 25 Mart 2021 tarihli AB Kurulu açıklamasına uygun olarak işbirliği yolunda ilerlemek, daima tansiyonu azaltmak ve AB kaygılarını ele almak için Türkiye’nin vereceği eşit taahhüdü gerektiriyor” sözleri kullanılıyor.
AB’nin lisana getirdiği Mart 2021 tarihli AB toplantısı deklarasyonu, genel olarak Türkiye ile AB ortasında yaşanan Doğu Akdeniz buhranının mevzunun muhataplarınca diyalog yoluyla ele alınmasını içeriyor ve tansiyonun tekrar etmemesi şartına bağlı olarak Türkiye ile belirlenen olumlu gündeminhayata geçirilebileceği bildirisini veriyor.
Stratejik gayeler için geliştirilen bu metinde Yunanistan-Kıbrıs-Türkiye üçgeninde yaşanan sorunun tek taraflı bir lisanla aktarılması ve paydaşlığın sığ bir formda ele alınması Ankara’nın reaksiyon gösterdiği ögeler ortasında bulunuyor.
NATO PAYDAŞLIĞI VURGULANMADI
Ankara’nın reaksiyon gösterdiği bir öbür öge ise Türkiye’ye ve temsil ettiği bölgesel ve kurumsal kimliğe gereğince vurgu yapılmaması. Bu durum Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Son günlerde yaşanan gelişmeler göz önüne alındığında, dokümanın gerçekleri ve doğruları bu biçimde ıskalamış olması ve aday ülke olan bir NATO müttefikini bu kadar sığ bir bakışla ele alması AB için bir vizyonsuzluk ve talihsizliktir” kelamlarıyla lisana getirildi.
Metnin yazılım sürecinde ve bilhassa Ukrayna krizinin patlamasından sonra AB ile temaslarını artıran Türkiye’nin, Stratejik Pusula’da kullanılacak tabirlerin daha yapan olması ve günlük siyasi tansiyonu yansıtmama beklentisini lisana getirdiği kaydediliyor.
GÖÇMENLER
Son olarak dokümanda Türkiye, sistemsiz göçü bir araç olarak kullanmakla da suçlanıyor.
AB’nin Yunanistan’ın AB metinlerine de giren mültecileri geri itme hareketlerini göz gerisi ederek Türkiye’nin sistemsiz göçmenleri kullandığını argüman etmesi de Ankara’nın reaksiyon gösterdiği tabirler ortasında yer alıyor.
Cumhuriyet
